Met de Matawai naar 2016

ACT Suriname heeft in 2015 het Matawai gebied toegevoegd aan haar werkgebieden. Dit gebeurde op aanvraag van de lokale gemeenschap. ACT Suriname is een partnerschap aangegaan met Stichting Avittiemauw. In 2015 zijn er verschillende activiteiten geweest die in 2016 zullen worden voortgezet.

De Matawai zijn afstammelingen van tot slaaf gemaakte Afrikanen die de plantages ontvluchtte. De slavernij in Suriname duurde ongeveer 250 jaar. (1600 -1863) De Matawai wonen in dorpen aan de Boven Saramacca rivier.

De gemeenschappen in het Matawai gebied krijgen te maken met expansie van goudwinningsactiviteiten die dichterbij de 10 bovenstroomse dorpen komen. ACT Suriname gaat samen met partners kijken hoe wij samen de impact op mens en milieu kunnen verkleinen vertelt Minu Parhoe directeur van ACT Suriname.
Milieu verantwoord mijnen is verder een mogelijkheid. Stichting Avittiemauw is daartoe samen met ACT Suriname partners aan het identificeren, die hierbij een bijdrage zouden kunnen leveren.

Diverse andere bedreigingen komen op deze gemeenschap af. De constructie van een weg naar het Matawai gebied zal legio ontwikkelingsmogelijkheden bieden. Tegelijkertijd kan het een versnelde verandering van het leefgebied tot gevolg hebben. Het is belangrijk dat de gemeenschap niet sociaal en cultureel uit balans raakt. Er moet ook gekeken worden naar de impact op het milieu.

Darel Willems van Stg.Avittiemauw bespreekt de Kaart met Granman Lesley Valentijn

De gevoelens bij de Matawai gemeenschap voor economische ontwikkeling zijn verdeeld. Een groot deel wil liever alternatieven voor goudwinning zoals het afzetten van landbouwproducten en toerisme. In opdracht van Stg. Avittiemauw is ACT in februari 2014 gestart met het proces van participatieve kaartering. Deze kaarten zijn belangrijk voor de gemeenschap. De belangrijke culturele en spirituele plekken staan aangegeven maar ook de toekomstige bestemmingsplekken voor bijvoorbeeld toerisme zijn gedefinieerd. De kaarten zijn in september gevalideerd in de 2 Matawai dorpen Boslanti en Poesoegroenoe. De correcties en aanvulling worden gedaan door de ACT karteringsafdeling zodat de gemeenschap in 2016 representatieve kaarten heeft die hun leefgebied goed weergeeft, zegt Parahoe. Deze zullen als basis dienen bij de inrichting van het gebied, zoals de lokale gemeenschap die ziet. De Matawai zijn de eigenaar van de kaarten, zij beslissen hoe ze te gebruiken.

Op verzoek van de Matawai gemeenschap startte maandag 21 september een expeditie onder leiding van Niradj Hanoeman van ACT Suriname richting Ebba Top. De Ebba Top (720 meter) is de bekendste en noordelijkste top van het Van Asch van Wijckgebergte in het district Sipaliwini. Deze bergrug bestaat uit een aantal alleenstaande bergen afgewisseld door heuvelland die de grens vormen tussen het stroomgebied van de Boven Suriname en Boven Saramacca rivier.
De expeditie was onderdeel van het uitbreiden van de toeristische kaart van de Matawai gemeenschap en daarbij ook actuele data te verzamelen die gebruikt kan worden bij zonering in de volgende fase. Volgens de gemeenschap zou op deze kaart de bestaande paden/trails naar de top ingetekend moeten zijn.

Een team van 12 man bestaande uit leden van ACT Suriname, Matawai boskenners en jongeren vertrekken maandag 21 september in de middag vanuit het kamp Cobbo naar de Ebba Top. De Natuur heeft een jaren oud pad naar de Ebba Top terug genomen in haar boezem. Het is onbegaanbaar en moeilijk te vinden.
Op basis van de topografische kaart besluit het team een makkelijkere route te zoeken die het voor toekomstige toeristen makkelijker moet maken de Ebba Top te bereiken. Het tropische oerwoud geeft zich niet gemakkelijk gewonnen.

Overnachten in het oerwoud

Na een vermoeiende halve dag door het woud besluit het team een kamp op te zetten voor de nacht valt.

De volgende ochtend gaat het team, na een stevig ontbijt, met frisse moed verder. Er is heel wat te zien in het bos, ook de vele obstakels waar een weg omheen gebaand moet worden.
Er wordt door Matawai boskenners ook steeds gekeken of men de oude trail ergens weer kan oppakken. Helaas de natuur is resoluut. In het moeilijk doordringbaar oerwoud is de oude trail niet te vinden.

Na een hele dag lopen is de Ebba Top nog niet bereikt. Er wordt een tweede kamp opgezet om de vermoeide lichamen te laten rusten.
De tweede dag start het team weer met goede moed, alhoewel enkele teamleden er aan twijfelen als de Ebba Top binnen de geplande tijd van 3 dagen nog bereikt zal worden. Er wordt gezamenlijk besloten nog een halve dag door te lopen en als de Ebba Top nog niet bereikt is, de terugtocht aan te vangen. Na vier uren lopen checkt Hanoeman met de GPS en ziet dat ze nu echt niet ver verwijderd zijn van de top. Het enthousiasme groeit. Een teamlid klimt in een boom om te kijken of hij door het bladerendek, de Ebba Top kan zien. Ai, mi e sjie eng (ja ik zie het). De groep loopt nu met een ogenschijnlijk hernieuwde energiestoot verder.
Aan de voet van de berg ziet de groep dat ze bij een moeilijke klimzijde van de berg is aangekomen.

Een deel van de groep begint met de klim. Op ongeveer 350 meter is er goed bereik met de mobiele telefoon. Er wordt met het ACT kantoor in Paramaribo gebeld om het goede nieuws door te geven de Ebba Top is bereikt.
Terugblikkend op de trip zegt Niradj Hanoeman in december op het ACT hoofdkantoor dat er nog een expeditie nodig is. Er is veel tijd gegaan in pogingen om de oude trail te vinden. Daardoor heeft de trek wat langer geduurd. De nieuwe trail kan korter en zal dus makkelijker voor de toeristen. We hebben nu niet echt een trail gekapt omdat we tijdens onze verkenning weinig impact wilden hebben op het woud. Met de data die we nu hebben kan de gemeenschap een goede trail maken en ook aan de makkelijke kant van de berg aankomen, zegt Niradj met een glimlach.

Hij kijkt uit naar de vervolgactiviteiten in 2016. ‘Ik ben op verschillende momenten in 2015 er heen geweest en we zijn altijd heel hartelijk ontvangen door de Matawai gemeenschap.’ Granman (grootopperhoofd) van de Matawai , Lesley Valentijn is heel geïnteresseerd in het werk dat zijn gemeenschap ten goede komt. We krijgen alle ondersteuning van de Granman. Daarnaast is ook de district commissaris Mw. Gracia Emanuel steeds geïnformeerd. We hebben vrienden gemaakt die wil ik ook graag terug zien.

Er zijn al plannen voor 2016 zegt Minu Parahoe. De vrouwen die peper planten en verwerken kunnen we bijstaan in 2016 om het proces efficiënter te doen geschieden en producten te leveren die voldoen aan de vereisten van de geïdentificeerde afnemers. Er is nu al een relatief goede productie. Mocht er nog hulp nodig zijn bij het telen dan kunnen we altijd binnen ons samenwerkingsverband met het ministerie van Landbouw Veeteelt en Visserij gebruik maken van hun deskundigheid.
Daarnaast continueren wij de samenwerking met stichting Avittiemaw. We kijken uit om onze activiteiten uit te breiden en verder te gaan met de Matawai gemeenschap.