Op weg naar de Matawai

Vanaf de jaren ’90 werkt ACT Suriname samen met de inheemsen aan het in kaart brengen van inheemse grondgebieden. Deze ‘etno-culturele’ kaarten met betrekking tot gebruik van land door tribale volken en de grenzen van deze gebieden, zijn zeer belangrijk in de dialoog over de erkenning van grondenrechten van de inheemse en marrongemeenschappen.

Keeng Koemoe uit Kwamalasamutu vertrok op dinsdag 10 februari 2015 samen met Rudo Kemper van ACT en AdeKUS-student Niradj Hanoeman naar het Matawaigebied om te helpen bij het trainen van lokale bewoners die ethno-culturele kaarten zullen produceren voor de Matawaigemeenschap.
Koemoe behoort tot een van de eerste inheemse cartografen die samen met ACT heeft gewerkt aan ethno-culturele kaarten voor de Trio en de Wayana’s in Zuid-Suriname. Reeds verschillende gebieden zijn in kaart gebracht. Sommige van de oude delen van de leefgebieden van inheemsen waren moeilijk begaanbaar. Maar na het kappen van paden in het bos, waren er vaak bijzondere dingen te zien die hem het harde werk deden vergeten. Oude verlaten dorpen die als het ware opgeslokt werden door het oerwoud dat elk stukje terrein wilde heroveren. Nu staan deze overwoekerde plekken – naast kreken, rivieren, kostgrondjes en jachtvelden – op de kaart van het traditioneel leefgebied van de inheemsen.

“Ik wil dat dit gebied behouden blijft”, motiveert Koemoe. “We hebben hier geen winkels. Dat betekent dat als ik vlees lust, ik moet gaan jagen. En als ik ziek ben, moet ik medicijnen in het bos gaan zoeken. We kunnen nu nog drinken uit onze kreken en rivieren. Dat moet zo blijven; hier moeten geen garimpeiros (Braziliaanse goudzoekers) komen. De overheid moet onze kaarten, die we met hulp van ACT hebben gemaakt, gebruiken om ons leefgebied veilig te stellen. Een soort inheems ‘area of interest’.”

De Trio’s, de grootste inheemse stam in het Zuidwesten van Suriname, maakten de eerste etno-culturele kaarten van het Suriname-Brazilië-grensgebied. Dit gebeurde op basis van participatieve kartering. Geografische kenmerken, zoals dorpen, kampen, gebruiksgebieden zijn vastgelegd. Daarnaast zijn ook gebieden met waardevolle biodiversiteit, bijzondere historische of spirituele waarde en economische zones gemarkeerd. Om de participatie van de lokale bevolking te waarborgen zijn inheemse collega’s getraind om meer dan 5 miljoen hectare bos, met behulp van GPS-technologie en relevante informatie uit de gemeenschap, in kaart te brengen. De belangrijke locaties van de Trio’s zijn geïdentificeerd en na consultaties met de lokale bevolking geverifieerd.